Czym jest depresja – objawy

Przeżywanie całego wachlarza emocji, od tych pozytywnych do negatywnych, może być uznane za normalne, a nawet pożądane. Dzięki tak różnorodnemu i spontanicznemu doświadczaniu uczuć świat, który nas otacza jest znacznie bardziej atrakcyjny i interesujący.  Jeżeli jednak pewne emocje, jak na przykład przygnębienie lub apatia, trwają zbyt długo a na dodatek zaczynają się pojawiać inne zmiany, które pogarszają funkcjonowanie człowieka w różnych sferach życia, możemy mówić o wstępnym rozpoznaniu depresji.

Jakie są podstawowe objawy depresji, które każdy z nas może zaobserwować? Najbardziej charakterystycznym jest oczywiście obniżenie nastroju. Za tym ogólnym stwierdzeniem, kryje się wiele szczegółowych wyjaśnień. Po pierwsze podkreślić należy przewlekle utrzymujący się smutek, przygnębienie i odrętwienie, które pomimo starań człowieka i jego otoczenia nie znikają ani nie maleją z biegiem czasu.  Mogą współwystępować z nimi niepokój i lęk, często bez konkretnego uzasadnienia.

Odczucia smutku i lęku, przybierają różną „siłę” w zależności od stanu chorego i rodzaju depresji. Może to być delikatne przygnębienie, jakby człowiek widział wszystko w szarych barwach lub silne uczucie smutku, niczym głęboka czerń okrywająca otaczającą rzeczywistość.

Dynamika odczuwanych emocji zmienia się wciągu dnia, najczęściej to rano człowiek czuje się najgorzej i ma najmniej chęci do życia, natomiast na wieczór jego nastrój nieznacznie się poprawia.

Kolejnym elementem charakterystycznym dla objawów depresji jest anhedonia i apatia, czyli niemożność czerpania przyjemności z różnych wykonywanych czynności i brak ogólnie rozumianego zadowolenia  z życia. Czynności, przedmioty i osoby, które dotychczas dawały choremu radość  stają się dla niego obojętne lub nawet zaczyna je postrzegać jako przygnębiające, gdyż pokazują mu, jak bardzo zmieniło się jego życie.

Osoba chora na depresję zaczyna wycofywać się z dotychczasowego życia społecznego– chodzenie do pracy staje się niemożliwe, obowiązki domowe zbyt trudne do wykonania, a zobowiązania towarzyskie zbyt wyczerpujące. Całkowita bierność zaczyna być jedyna rzeczą do jakiej dąży chory. Z czasem przybiera to formę zaniedbywania podstawowych aktywności, które służą zaspokojeniu potrzeb biologicznych. Chory przestaje dbać o swoją higienę i zapomina o posiłkach.

To, jak bardzo wszelkie czynności są dla chorego wyczerpujące widać w jego sposobie poruszania się, mówienia i reagowania na otoczenie. W bardzo ciężkich stanach nawet opuszczenie łóżka jest zadaniem nie do przeskoczenia.

W wyniku tego chorzy często zaczynają unikać kontaktu z ludźmi, gdyż nie są w stanie prowadzić z nimi rozmowy, czy wysłuchiwać nawet najciekawszych wiadomości.

Wycofanie się z życia społecznego prowadzi często do wykształcenia się u chorego poczucia winy. Zaniedbywanie domu, rodziny, dzieci, pracy sprawia, że człowiek oskarża siebie o bycie zbyt słabym  i bezwolnym. Poczucie winy prowadzi natomiast do jeszcze głębszego obniżenia nastroju. Tworzy to zamknięte koło depresji. I tak pojawia się kolejny charakterystyczny objaw depresji – obniżona samoocena i poczucie bycia bezwartościowym.

W przypadkach silnej depresji objawy są tak bardzo nasilone, że mogą prowadzić do wystąpienia myśli i prób samobójczych. Człowiek minimalizuje znaczenie samooceny i poczucia własnej wartości, dopóki nie zostaną one u niego zaburzone.

Depresja jednakowoż nie objawia się jedynie w sferze psychiki. Silnie oddziałująca na człowieka może zaburzyć jego procesy poznawcze: pamięć, myślenie, uwagę lub zdolności uczenia się. Chory może na przykład mieć znaczne trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem materiału lub mieć spowolniony tok myślenia.

Z typowo somatycznych objawów występujących w depresji wyróżnić można przede wszystkim problemy ze snem– zarówno problemy w zasypianiu, budzenie się w nocy, jak i całkowita bezsenność. Ponadto występują często zaburzenia łaknienia, szczególnie w postaci utraty apetytu. Pojawia się niewydolność seksualna, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Częste bóle głowy, zaparcia oraz zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

Należy pamiętać, ze powyższe objawy nie zawsze występują razem. Obraz depresji może być różny. Jedna osoba może odczuwać obniżenie nastroju i bierność, ale nie mieć zaburzonego poczucia własnej wartości, inna natomiast może cierpieć na bezsenność i całkowite otępienie umysłowe, ale nie mieć problemów z apetytem. Każda chora osoba inaczej „przeżywa” depresję.

Depresja nie może być lekceważona, jest to poważna choroba, która może zmienić życie człowieka o 180 stopni, dlatego należy reagować jak najszybciej po dostrzeżeniu początkowych objawów.  Należy jednak pamiętać, że odpowiednie leczenie farmakologiczne i terapia psychologiczna mogą całkowicie pomóc osobie chorej wrócić do normalnego funkcjonowania.

PODSTAWOWE OBJAWY DEPRESJI:

• Obniżenie nastroju
• Smutek, przygnębienie
• Niepokój, lęk
• Brak zadowolenia z życia
• Anhedonia
• Apatia
• Wycofywanie się z życia
• Zaniedbywanie obowiązków
• Zaniedbywanie potrzeb biologicznych
• Bierność
• Poczucie winy
• Obniżona samoocena
• Myśli i próby samobójcze
• Zaburzenia poznawcze
• Problemy ze snem
• Zaburzenia łaknienia
• Niewydolność seksualna
• Bóle głowy
• Zaburzenia cyklu menstruacyjnego
• Zaparcia

mgr Urszula Bajak,

psycholog, spec. psychologia kliniczna

BIBLIOGRAFIA

1. Cierpiałkowska, Psychopatologia, SCHOLAR, Warszawa, 2012
2. Sęk, Psychologia kliniczna, PWN, Warszawa, 2013