Powstawanie depresji- zgubne myślenie
Dlaczego jedna osoba pomimo wielu trudności i niepowodzeń życiowych potrafi dalej iść przed siebie z uśmiechem na ustach i optymistycznie patrzeć w przyszłość, natomiast inna doświadczając niewielkich rozczarowań załamuje się i widzi wszystko w czarnych barwach? Wyjaśnienie występowania depresji jest tematem, który od wielu lat intryguje naukowców. Koncepcje powstawania depresji są różnorodne, od modeli biologicznych po psychoanalityczne.
Jedną z najbardziej wszechstronnych koncepcji jest podejście poznawczo- behawioralne, które odwołuje się miedzy innymi do nieprawidłowego myślenia i dysfunkcyjnych przekonań człowieka.
Przykładową teorią poznawczą może być koncepcja znanego psychiatry A. Beck’a, na którą składają się dysfunkcyjne przekonania, błędy myślenia i negatywne schematy Ja.
Negatywne przekonania to innymi słowy pesymistyczne postrzeganie siebie, świata i przyszłych wydarzeń (tzw. triada depresyjna). Pojawiają się one w wyniku długotrwałego oddziaływania środowiska (np. rodziny, znajomych) i/lub poprzez doświadczenie jakiegoś traumatycznego wydarzenia. Sprawia to, że człowiek zaczyna postrzegać wszystko w czarnych barwach. „Uczy się” myśleć negatywnie na temat siebie, świata i przyszłości. Prowadzi to do wytworzenia się u człowieka poczucia beznadziejności, depresyjnego nastroju i zahamowania motywacji do działań.
Negatywny schemat Ja to inaczej postrzeganie siebie jedynie w czarnych barwach, jako niedoskonałego, słabego, nieatrakcyjnego, itp. Tworzy się on w trakcie kontaktów człowieka z otoczeniem i innymi ludźmi. Na schemat Ja wpływ mają rodzice, rówieśnicy, partnerzy, dalsi znajomi- każdy kto w jakiś sposób oddziałuje na nasza osobę i nasze postrzeganie siebie.
Dysfunkcyjne przekonania to po prostu ogólnie rozumiane błędy w myśleniu. Za takie przekonania uważa się między innymi:
- Wyciąganie wniosków na podstawie jedynie części przesłanek (często tych potwierdzających wnioski negatywne)
- Koncentrowanie się tylko na wybranych (negatywnych) cechach sytuacji
- Uogólnianie sytuacji
- Czarno- białe myślenie
- Wyolbrzymianie lub minimalizowanie
- Odnoszenie wszystkiego do własnej osoby
Na podstawie wielu badań wykazano, że pacjenci z depresją przejawiają znacznie więcej dysfunkcyjnych przekonań, niż osoby z grup kontrolnych. Na podstawie tego stworzono różne programy terapeutyczne, których głównym celem jest zmiana sposobu myślenia oraz przekonań, co pociąga za sobą zmianę w całościowym podejściu do życia i poprawę funkcjonowania.
mgr Urszula Bajak,
psycholog, spec. psychologia kliniczna
BIBLIOGRAFIA
- Sęk, Psychologia Kliniczna, PWN, Warszawa, 2013