Powstawanie depresji- zgubne myślenie

Dlaczego jedna osoba pomimo wielu trudności i niepowodzeń życiowych potrafi dalej iść przed siebie z uśmiechem na ustach i optymistycznie patrzeć w przyszłość, natomiast inna doświadczając niewielkich rozczarowań załamuje się i widzi wszystko w czarnych barwach? Wyjaśnienie występowania depresji jest tematem, który od wielu lat intryguje naukowców. Koncepcje powstawania depresji są różnorodne, od modeli biologicznych po psychoanalityczne.

Jedną z najbardziej wszechstronnych koncepcji jest podejście poznawczo- behawioralne, które odwołuje się miedzy innymi do nieprawidłowego myślenia i dysfunkcyjnych przekonań człowieka.

Przykładową teorią poznawczą może być koncepcja znanego psychiatry A. Beck’a, na którą składają się dysfunkcyjne przekonania, błędy myślenia i negatywne schematy Ja.

Negatywne przekonania to innymi słowy pesymistyczne postrzeganie siebie, świata i przyszłych wydarzeń (tzw. triada depresyjna). Pojawiają się one w wyniku długotrwałego oddziaływania środowiska (np. rodziny, znajomych) i/lub poprzez doświadczenie jakiegoś traumatycznego wydarzenia. Sprawia to, że człowiek zaczyna postrzegać wszystko w czarnych barwach. „Uczy się” myśleć negatywnie na temat siebie, świata i przyszłości. Prowadzi to do wytworzenia się u człowieka poczucia beznadziejności, depresyjnego nastroju i zahamowania motywacji do działań.

Negatywny schemat Ja to inaczej postrzeganie siebie jedynie w czarnych barwach, jako niedoskonałego, słabego, nieatrakcyjnego, itp. Tworzy się on w trakcie kontaktów człowieka z otoczeniem i innymi ludźmi. Na schemat Ja wpływ mają rodzice, rówieśnicy, partnerzy, dalsi znajomi- każdy kto w jakiś sposób oddziałuje na nasza osobę i nasze postrzeganie siebie.

Dysfunkcyjne przekonania to po prostu ogólnie rozumiane błędy w myśleniu. Za takie przekonania uważa się między innymi:

• Wyciąganie wniosków na podstawie jedynie części przesłanek (często tych potwierdzających wnioski negatywne)
• Koncentrowanie się tylko na wybranych (negatywnych) cechach sytuacji
• Uogólnianie sytuacji
• Czarno- białe myślenie
• Wyolbrzymianie lub minimalizowanie
• Odnoszenie wszystkiego do własnej osoby

Na podstawie wielu badań wykazano, że pacjenci z depresją przejawiają znacznie więcej dysfunkcyjnych przekonań, niż osoby z grup kontrolnych. Na podstawie tego stworzono różne programy terapeutyczne, których głównym celem jest zmiana sposobu myślenia oraz przekonań, co pociąga za sobą zmianę w całościowym podejściu do życia i poprawę funkcjonowania.

mgr Urszula Bajak,

psycholog, spec. psychologia kliniczna

BIBLIOGRAFIA

1. Sęk, Psychologia Kliniczna, PWN, Warszawa, 2013